7 min

‘De praatjes zijn belangrijker dan de folie’

Reportage

De Fixbrigade in Zutphen verduurzaamt woningen met eenvoudige energiebesparende maatregelen. De fixers brengen radiatorfolie aan en dichten gaten en kieren. Gratis of tegen een vrijwillige bijdrage. En dat is zeer welkom bij veel huishoudens die van een minimuminkomen moeten leven. Hoofdfixer Gérú Sommerdijk: ‘Ik ken een vrouw die de verwarming uit liet en de winter voornamelijk in bed doorbracht om geen schulden te maken.’ Op pad met het Fixteam.

Mieke Jans heeft sinds vorig jaar dubbel glas in haar appartement in de Zutphense componistenbuurt. Toen pas voelde ze hoeveel tocht er nog via de balkondeur naar binnen kwam. Ze bracht tochtstrips aan, maar die werkten niet. Gérú Sommerdijk van de Fixbrigade opent de balkondeur en werpt een blik op de strips. ‘Nee, die zijn niet goed’, ziet hij meteen. ‘Het rubber is slecht’, concludeert zijn collega-fixer Jos Bronsvoort. Binnen de kortste keren heeft hij de oude tochtstrip verwijderd en gaat het tweetal aan de slag met een nieuwe strip.

Wollen sokken

Jans vertelt intussen dat ze erg haar best doet om energiezuinig te leven. Ze heeft wollen sokken aan, draagt ’s winters dikke kleding en zet de verwarming vaak pas ’s middags aan. Ze heeft al radiatorfolie, zodat het sneller warm wordt in huis. ‘Nu wil ik nog een energiezuinige douchekop en een thermostaatkraan.’ Al pratend zet ze de cv laag, nu de balkondeur open staat.

150.000 euro per jaar

De Zutphense Fixbrigade begon in 2022 als pilot om huishoudens te helpen met energiebesparende maatregelen. Begin dit jaar kreeg het project een structureel karakter. De gemeente steekt er 150.000 euro per jaar in, in ruil daarvoor moet de Fixbrigade 2.200 huishoudens benaderen met de vraag of ze interesse hebben in hulp bij energiebesparing en 550 klussen uitvoeren.

De klussen worden gratis uitgevoerd, maar huishoudens die wat meer te besteden hebben, betalen vaak een vrijwillige bijdrage. ‘Van de eerste tien huishoudens tijdens de pilot kregen we in totaal tweeduizend euro’, vertelt John Verheijden van energiecoöperatie Zutphen Energie, die het initiatief nam tot oprichting van de Fixbrigade. ‘Daardoor sloten we het experiment af met winst!’

‘Voorhuishoudensmeteenminimuminkomenisenergiebesparingvaaknietdeeersteprioriteit.VoorhenkandeFixbrigadeveelbetekenen’

Negenhonderd monumenten

Inmiddels zijn zo’n honderd huizen bezocht. Verheijden: ‘Meestal gaat het om het aanbrengen van radiatorfolie, maar we dichten ook gaten en kieren, en brengen kozijnfolie aan als dubbel glas niet is toegestaan.’ Dubbel glas niet toegestaan? Ja, legt Verheijden uit: Zutphen telt negenhonderd monumenten waar geen dubbel glas in mag omdat alles in het pand origineel moet blijven.’

Ook de samenstelling van de bevolking maakt dat energiebesparing niet eenvoudig is in Zutphen, vertelt Verheijden: ‘De helft van de huishoudens heeft een minimuminkomen, waardoor energiebesparing vaak niet de eerste prioriteit is. Voor die groep kan de Fixbrigade veel betekenen.’

Drie of vier keer terug

Verheijden vertelt hoe de Fixbrigade te werk gaat. ‘We beginnen altijd met een gesprek om te horen wat de bewoners al doen aan energiebesparing: doet u de gordijnen ’s avonds dicht, sluit u deuren als de verwarming aan staat? We komen veel eenzame mensen tegen die bijna niemand vertrouwen. Om dat vertrouwen te winnen, gaan de fixers soms wel drie of vier keer terug naar een adres.’

Is er eenmaal een vertrouwensband, dan krijgt de Fixbrigade van alles te horen. Dat mensen hun energierekening niet kunnen betalen bijvoorbeeld. ‘Dan sturen we hen door naar de Energiebank.’ Of ze komen in vervuilde huizen, waar mensen geen zicht meer hebben op apparaten die mogelijk stroom vreten. ‘Ook dan schakelen we hulp in. We zijn een sociale energiecoöperatie.’

Strijkijzer

Hij is schrijnende gevallen tegengekomen, vertelt hoofdfixer Gérú Sommerdijk bij een kop koffie in de Energiewinkel, de thuisbasis van de Fixbrigade. ‘Ik ken een vrouw die na langdurige problemen eindelijk uit de schulden was. Om geen nieuwe schulden te maken, durfde ze de verwarming niet aan te zetten en bracht ze de winter voornamelijk in bed door.’

Maar ook bewoners van monumentale panden kunnen energieproblemen hebben, weet hij. ‘Want hun huis is niet of slecht geïsoleerd.’ Sommerdijk vertelt over een meneer die zijn energiekosten had zien stijgen van achthonderd naar achtduizend euro per maand. ‘Zijn huis had veel hoge ramen van enkel glas en tientallen radiatoren.’

Klusjes

Veel mensen vinden het gezellig als we op bezoek komen, vertelt Gérú als hij met collega Jos per fiets op weg gaat naar het volgende adres, een seniorenappartement. ‘Vaak komen ze met allerlei klusjes aan: de telefoon doet raar. Of ze horen ergens een piep. Ik was eens bij een mevrouw die zei dat haar strijkijzer het niet deed. Toen ik dat had gefixt, kreeg ik het aanbod om elke week tegen betaling te komen strijken, hahaha.’

‘Toen ze ook nog een koelkast nodig bleek te hebben, heb ik haar door­verwezen, want ik moest wel een keer verder met mijn werk. Maar die praatjes vind ik belangrijker dan een stukje radiatorfolie.’

Nooit meer achter een bureau

Sommerdijk, tot nu toe de enige betaalde kracht van de Fixbrigade, moet er niet aan denken om weer achter een bureau te zitten. ‘Ik heb dertig jaar in de IT gewerkt, maar had vaak pijn in mijn rug en nek. Nu ik de hele dag op pad ben, heb ik nergens last van.’ Zijn collega Jos, die in de verwarmingssector werkte en daarna logistiek medewerker was, hoopt vanuit zijn vrijwilligersbaan als fixer door te stromen naar betaald werk.

Beetje schuldig

Aangekomen bij het volgende adres wil de oudere bewoonster weten of haar gloeilampen wel zuinig genoeg zijn. ‘Dat valt mee’, zegt Sommerdijk, ‘maar het kan nóg zuiniger. Ik breng wel even twee nieuwe langs.’ En de diepe vensterbank boven de radiator, wil mevrouw weten, houdt die niet te veel warmte tegen? Eigenlijk wel, weten de fixers, maar ja, geen vensterbank staat ook zo ongezellig.

Ze besluiten radiatorfolie aan te brengen, dat helpt in elk geval. Terwijl Bronsvoort behendig het juiste patroon uit het folie knipt, vertelt Sommerdijk dat je met radiatorfolie dertig tot veertig euro per jaar per vierkante meter bespaart. ‘Reken maar uit!’ Als het folie is aangebracht, installeert Bronsvoort een ventilator onder de radiator die de warme lucht beter verspreidt.

De bewoonster is blij. ‘Ik voelde me een beetje schuldig dat ik nog geen ledverlichting heb en wilde weten wat ik beter kan doen op energiegebied. Ik vind verduurzaming een soort plicht en hoop nu ook minder kwijt te zijn aan energiekosten.’ Sommerdijk is optimistisch: ‘Ik denk dat u nu een paar tientjes per jaar goedkoper uit bent.’

Sport

Is fixer Gérú thuis ook energiezuinig bezig? ‘Ik douche maar één minuut en vang de eerste drie tot vier liter water op in een teil, voor de tuinplanten. Verder heb ik een slimme thermostaat waarmee je de kamers in je huis apart kunt verwarmen, en acht zonnepanelen. En zodra het donker wordt, doe ik de gordijnen dicht, dat houdt veel kou buiten. Ik heb zelfs een gordijn voor het trapgat. En ’s avonds doe ik een extra trui aan. Ja, ik vind het een sport om energie te besparen.’

De Fixbrigade kan nog wel wat extra handen gebruiken

De Fixbrigade is een van de projecten van Mede in Zutphen, een samenwerkingsverband van verschillende partners onder de vlag van Stichting De Zutphense Uitdaging. De oprichters van Mede in Zutphen, waaronder Rabobank, zijn organisaties die bijdragen met geld en/of natura.

Mede in Zutphen krijgt ook subsidie van de gemeente om maatschappelijke projecten te ondersteunen. Die variëren van muziekles in een AZC tot boodschappen voor minima en van een particulier opvanghuis voor jongeren tot een ‘empowerment’-project voor 55-plussers die in een sociaal isolement verkeren.

Mede in Zutphen helpt elk sociaal project dat bijdraagt aan een prettig leefklimaat in Zutphen en Warnsveld en is daarmee dé plek voor iedereen die het leven in Zutphen een beetje mooier wil maken. Aan elk project wordt een projectcoach gekoppeld die de initiatiefnemer ondersteunt. Die helpt bij het maken van een beknopt projectplan en een wensenlijst waarop alles staat wat nodig is om het project te realiseren. Als plan en wensenlijst compleet zijn, vertellen de initiatiefnemers in een pitchfilm over het project. Zo kan het project gedeeld worden met onder andere bedrijven, het eigen netwerk, lokale en landelijke fondsen.

Bedrijven, vrijwilligers en financiers kunnen helpen met menskracht (kennis of handjes), materiaal of geld. Mede in Zutphen denkt mee over concrete matches en kansen. Ook de Fixbrigade kan nog wat hulp gebruiken van extra fixers. De bedoeling is dat eind 2024 drie Fixteams aan de slag zijn om Zutphen duurzamer te maken.

  • Auteur: Friederike de Raat
  • Fotograaf: Reyer Boxem

Meer lezen over dit onderwerp?

Wat vind jij van de digitale Rabo &Co?

Wat fijn dat je je mening wilt geven over de digitale Rabo &Co. Daar zijn we heel blij mee.

max. 500 tekens