‘Eet vlees als een leeuw en groente als een hert’
InterviewWe moeten soberder leven. De overconsumptie in het rijke Westen heeft gevolgen voor de rest van de wereld, zegt Cees Buisman, directeur van waterinstituut Wetsus in Leeuwarden en hoogleraar biologische kringlooptechnologie aan Wageningen Universiteit. Milieuvervuiling, verlies aan soortenrijkdom, de klimaatcrisis en het tekort aan zoet water baren hem zorgen. We moeten toe naar een circulaire, gifvrije samenleving, vindt hij. ‘Milieuproblemen lossen we alleen op als we zelf veranderen.’
Als Cees Buisman (61) in Leeuwarden is, probeert hij altijd dertig sigarettenpeuken van straat op te rapen. ‘Ze zitten vol plastic en schadelijke stoffen. Binnen een paar dagen vallen die peuken uit elkaar en waaien die filters overal naar toe.’
Buisman is directeur van Wetsus (een samentrekking van het Friese wetter en het Engelse sustainable). Het onderzoeksinstituut voor duurzame watertechnologie, dat duurzame oplossingen bedenkt voor watergerelateerde problemen. Het instituut bestaat dit jaar twintig jaar en Buisman stond al die tijd aan het roer, samen met Johannes Boonstra. ‘Het unieke is dat promovendi hier samenwerken met zo’n honderd ondernemers. Bij bedrijven zit veel kennis. Door die te delen met onderzoekers kunnen die laatsten sneller tot innovaties komen.’
Spectaculaire resultaten
Het leidde de afgelopen jaren tot diverse spectaculaire resultaten. Te veel om op te noemen, zegt Buisman, als hij een boekje pakt waarin er tientallen staan beschreven. Een van de successen: het terugwinnen van fosfaat uit rioolslib. Buisman: ‘Als je rioolslib met levende bacteriën behandelt, kun je fosfaat terugwinnen. Fosfaat wordt steeds schaarser. Het wordt gewonnen uit erts uit mijnen, een eindige grondstof, terwijl het wel heel belangrijk is voor het laten groeien van gewassen en planten.’
Ook opwekking van stroom door zoet en zout water te mengen (Blue Energy) en het omzetten van zout naar zoet water met behulp van elektrodialyse zijn projecten die bij Wetsus van de grond kwamen.
Soberder leven
Toch richt Buisman zich niet alleen op water. Ook fijnstof, de klimaatcrisis, milieuvervuiling, de plasticsoep en overconsumptie houden hem bezig. Hij schreef er vier jaar geleden een boek over, dat onlangs zijn vijfde druk beleefde. In ‘De mens is geen plaag’ houdt hij een warm pleidooi voor een soberder en duurzamer leven en een minder egocentrische instelling. Alleen zo kan een schonere, eerlijkere wereld ontstaan, ook als er tien miljard mensen op leven, aldus Buisman.
Over een eerlijke wereld dacht Buisman al jong na. ‘Als jochie hielden het mondiale hongerprobleem en de milieuvervuiling me al bezig. Het was de tijd van de oliecrisis en de zuurstofloze Rijn. Na de middelbare school ging ik in Wageningen milieutechnologie studeren. De rode draad in mijn leven blijkt steeds weer innovatie te zijn. Ik denk altijd in oplossingen.’
Milieuproblemen oplossen door zelf te veranderen
Een eerlijkere, schonere wereld bereiken we niet alleen door technologische innovaties, meent hij. ‘Milieuproblemen kunnen we alleen oplossen als we zelf veranderen. De westerse mens is verslaafd aan genotsmiddelen, verkeerde voeding, medicijnen en spullen. Van die manier van leven worden we ziek.’ Letterlijk, zegt hij: ‘In Nederland hebben tien miljoen mensen een chronische ziekte. Luchtvervuiling kost ons een jaar van ons leven.’
De schuldigen zijn in zijn ogen machtige bedrijven die uit zijn op winstmaximalisatie en onze verslavingen in stand houden. ‘Bedrijven zijn er niet louter om winst te maken, maar om bij te dragen aan een betere wereld en om ons te helpen. De keuze die we moeten maken is: wil ik in een gezonde, eerlijke maatschappij leven of in één die gebaseerd is op uitbuiting en milieuvervuiling? In een samenleving waarin de menselijke verbinding het belangrijkste uitgangspunt is en we tijd besteden aan onze familie, vrienden, mantelzorg of in één waarin we de hele dag naar schermpjes kijken?’
Recht op reparatie
Voor Buisman is een gezonde en eerlijke samenleving hernieuwbaar, circulair en gifvrij. ‘Spullen gaan er lang mee, kunnen gerepareerd worden of hergebruikt. Daarom ben ik ook zo blij dat de EU nu wil dat de consument recht op reparatie krijgt. Want nu koop je een nieuwe telefoon omdat de oude kapot is, niet omdat hij oud is.’ Ook vindt hij dat iedereen bij zichzelf te rade moet gaan of ‘meer bezit’ gelukkig maakt. ‘Belangrijk is dat je jezelf de vraag stelt: wanneer heb ik genoeg? Als dat zo is, zou je geld kunnen weggeven of investeren in duurzame doelen.’
Zelf probeert hij zo veel mogelijk gifvrij te leven. Hij rijdt elektrisch en eet biologisch. ‘Ik draag alleen kleren van katoen, wol, zijde en linnen en vlieg niet vaker dan één keer per jaar.’ Vlees, alleen biologisch, eten hij en zijn vrouw alleen in het weekend. ‘Elke dag vlees eten is ongezond, je lichaam kan alle ongezonde stoffen daarin dan niet goed verteren. Daar komt bij dat voor de vleesproductie veel water nodig is. Ik zeg altijd: eet vlees als een leeuw en groente als een hert. Een leeuw eet vier dagen vlees en zes dagen niks. Een hert eet elke dag groen.’
Warmtebatterij
Buisman ziet een positieve kentering en is optimistisch gestemd. Een hoopvol signaal ziet hij in de aanpak van vervuilende industrie. ‘Kijk naar Tata Steel en naar de lelieteelt waarbij veel bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. Langzaam worden we wakker. Als mensheid komen we verder. Mijn hoop is dat we stikstof, plastic, beton en staal beter gaan hergebruiken. Als energie steeds duurder wordt, moeten we wel recyclen, omdat iets nieuws maken te duur is.’
Maar dan moeten we ons niet gaan richten op kernenergie. ‘Want dan krijgt het bedrijfsleven de beschikking over goedkope stroom, door de miljarden die de overheid in kerncentrales stopt. En dan ontbreekt de noodzaak tot hergebruik. Bovendien zit je dan met het kernafval dat ergens opgeborgen moet worden.’
Een alternatief ziet Buisman in de warmtebatterij, waarvan hij veel verwacht. ‘Veel systemen worden nu getest. ’s Zomers worden de batterijen met warmte gevuld, die vervolgens in de winter kan worden gebruikt.’ Er zijn vele soorten warmtebatterijen, waaronder de zoutbatterij. ‘Daarin komen waterdamp en zout bij elkaar. Als die twee zich verbinden ontstaat er warmte, die je kunt opslaan. Dat zijn belangrijke en positieve ontwikkelingen.’ <
De portretten bij dit interview zijn gemaakt door Frank Ruiter. Rabo &Co kreeg een kijkje achter de schermen en sprak met Frank over hoe hij te werk gaat en wat hem inspireert.
- Auteur: Karin de Mik
- Fotograaf: Frank Ruiter
Meer lezen over dit onderwerp?