Geredde groente en gezellige gebaarista’s
ReportageVerspillingsfabriek in Veghel loopt al jaren voorop als het gaat om het tegengaan van verspilling. Wat begon met het redden van afgedankte groenten voor soepen en sauzen, is in de loop der jaren uitgegroeid tot een veel breder initiatief, dat ook het verspillen van talent tegengaat. Manager Eric Habraken van House of Inclusion (ontstaan vanuit cateraar Hutten) laat ons zien én proeven hoe goed duurzame, sociale en commerciële doelen samengaan. ‘Het vraagt alleen iets meer creativiteit.’
Als Eric Habraken De Zorgbakkerij in Veghel komt binnenlopen, weten de bakkers precies waar ze hem blij mee kunnen maken: Habraken houdt van proeven. Geef hem eens ongelijk, de geuren van versgebakken appeltaart, ambachtelijke worstenbroodjes en vegan roze koeken zijn onweerstaanbaar. De roze koeken zijn nieuw in het assortiment; bakkers Arthur van Arnhem en Marcel Hendriks maken er vandaag drieduizend voor een feest.
Heerlijk zacht
Routineus worden de cakejes uit hun vorm gedrukt en door het zachtroze glazuur gehaald. Habraken neemt twee koeken van de bakplaat en deelt stukjes uit. Ze zijn heerlijk zacht en niet zo mierzoet als de koeken uit de supermarkt. ‘Het duurde even voordat we een mooie koek zonder kuiltje konden bakken. Nu is het resultaat precies zoals ik het hebben wil’, vertelt Van Arnhem. Hij werkte lang in een reguliere bakkerij, maar had behoefte aan wat meer verdieping. Die vond hij in De Zorgbakkerij, waar ongeveer de helft van de medewerkers doof of slechthorend is.
‘In mijn vorige werk draaide alles om productie, hier krijg ik meer ruimte om creatief te zijn. Ook de samenwerking is hier plezieriger.’ Omdat Van Arnhem hier een van de weinige horende bakkers is, volgde hij een cursus gebarentaal, zodat hij gemakkelijker kan communiceren met zijn collega’s. ‘In het begin had ik moeite om hen te volgen, want het gaat zo snel. Zo voelen mijn collega’s zich dus altijd in de horende wereld.’
Van Arnhem werkt meestal samen met collega-bakker Hendriks, die slechthorend is. ‘Arthur is goed in zijn vak, ik vind het leuk om samen met hem recepturen te perfectioneren’, vertelt hij. ‘Samen hebben we al verschillende producten gemaakt: worstenbroodjes, aardbeientaartjes en nu dus deze roze koeken.’ Dat hier voornamelijk doven en slechthorenden werken, komt doordat cateraar Hutten de bakkerij in 2014 overnam van doveninstituut Kentalis.
Smaak op één
Habraken werkte toen ook bij Hutten en weet nog waarom dat besluit destijds werd genomen: ‘Smaak staat hier altijd op één. Met een eigen bakkerij konden we producten maken met precies de ingrediënten en smaken die wij willen’, verklaart hij. Dat Hutten op deze manier ook een bijzondere doelgroep aan een reguliere baan hielp, woog natuurlijk ook mee. Maar het was geen liefdadigheid. ‘Onze bakkers verstaan hun vak. Het zou verspilling van hun talent zijn als we ze niet zouden aannemen. En aan verspilling doen we niet.’
Sign Language Coffee Bars
Dat een slecht gehoor ook in de hospitality geen beperking hoeft te zijn, bewijst een derde initiatief dat Habraken onder zijn hoede heeft: Sign Language Coffee Bars. Sinds 2022 zijn er 42 koffiebars door heel Nederland geopend, die worden bemenst door 65 dove en slechthorende ‘gebaarista’s’. Daarnaast staan ze jaarlijks op driehonderd evenementen. Op uitnodiging van account coördinator Steffie van Oostrum gaan we op de koffie bij gebaarista Irma Smulders, die in Eindhoven achter de toonbank staat.
‘Dat je even over een drempel moet om in gebarentaal te bestellen, is normaal, hoor. Dat zien we vaker. Maar na de eerste bestelling vinden bezoekers het juist erg leuk’, zegt Van Oostrum, terwijl ze wijst op de touchscreen bij de toonbank. ‘Wat lust je, cappuccino? Kijk, hier zie je welk gebaar je daarvoor maakt: het lijkt op het opzetten van een capuchon.’ Gebaarista Smulders heeft snel door wat de bedoeling is en maakt een koffie met perfect opgeschuimde melk.
Goede koffie
Ik maak het gebaar voor dankjewel, dat ik kan afkijken van het beeldscherm. ‘Onze opdrachtgevers zijn vooral bedrijven met grote kantoorpanden, maar ook andere cateraars. Zij kiezen in de eerste plaats voor een Sign Language Coffee Bar omdat we goede koffie schenken. Daarnaast vinden ze het een mooie manier om iets aan social return te doen: in de horeca krijgen mensen met een gehoorbeperking anders weinig kans’, verklaart Van Oostrum.
‘De interactie aan de toonbank is heel oprecht, we zien vaak dat vaste klanten extra gebaren willen leren.’ Zelf volgt ze ook een cursus gebarentaal, want op kantoor is ze een van de weinige horenden. ‘Als horende gebruik ik allerlei bijwoorden om mijn boodschap in te kleden, maar dat is veel te omslachtig voor gebarentaal. Het is een zeer directe manier van communiceren. Ik vind het heel verrijkend om te leren.’
Van Oostrum steekt veel energie in het maken van goede matches tussen de opdrachtgevers en de gebaarista’s. ‘In het bemanningscentrum van KLM werkt Diana, een Oekraïense gebaarista. Zij zijn echt blij met elkaar. Ook voor Mehmet, die in het hoofdkantoor van Rabobank werkt, staan mensen in de rij.’ Met hulp van Van Oostrum vraag ik aan gebaarista Smulders wat haar baan voor haar betekent. ‘Ik heb dit werk niet nodig om een doel in mijn leven te hebben, hoor’, benadrukt ze. ‘Maar het is fijn dat ik op deze manier een volwaardige baan in de horeca kan hebben. Dit is de eerste plek waar klanten zich aan míj aanpassen.’
Tomatenkontjes
De carrotcake en het bananenbrood dat Smulders in haar koffiebar verkoopt, is vanochtend gemaakt van geredde wortels en bananen in De Zorgbakkerij. Ook de soepen en sauzen uit het naastgelegen restaurant komen uit Veghel, zij zijn bereid in De Verspillingsfabriek. Ook daar leidt Habraken ons met plezier even rond. Het ruikt er naar kruidige, zoete aardappelsoep. ‘Dit idee is ontstaan omdat onze CEO Bob Hutten iets wilde doen aan de voedselverspilling.
Kromme paprika’s
Omdat groenten in Nederland de grootste reststroom zijn, besloten we daar een oplossing voor te zoeken. Nu maken we 25 soorten soep en verschillende sauzen van 800.000 kilo afgedankte groenten – van tomatenkontjes en kromme paprika’s tot gedeukte aardappelen. Samen zijn ze goed voor 2,75 miljoen liter soep per jaar.’ Dat het Habraken met House of Inclusion nu al drie keer is gelukt om tot een succesvolle businesscase te komen die óók nog duurzaam en sociaal is, komt volgens hem door de goede samenwerking in de keten.
De tweehonderd locaties van Hutten vormen de basis, daarnaast zoekt Habraken voortdurend naar nieuwe ketenpartners met dezelfde waarden. ‘Alles begint met de juiste mindset. Er is geen enkel excuus om niets tegen verspilling van food en talent te doen.’
House of Inclusion
Organisaties die inclusie en duurzaamheid willen integreren in hun businessmodel kunnen rekenen op steun van House of Inclusion en Rabobank.
House of Inclusion is gelieerd aan Hutten en richt zich op het ontwikkelen van business cases die duurzaam én sociaal zijn. ‘We willen ook andere ondernemers verder helpen’, benadrukt Habraken. ‘We kunnen bijvoorbeeld met ze meedenken over het creëren van werkplekken voor medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld in de vorm van een Sign Language Coffee Bar. Maar we zoeken ook mee naar kansen voor ondernemers die een duurzaam, inclusief product hebben ontwikkeld en een afzetmarkt zoeken. Ook voor het verwerken van reststromen in groente en fruit kunnen zij contact met mij opnemen.’
Lees meer over House of InclusionHutten was in 2015 de allereerste ondernemer in Oost-Brabant die een Rabo Impactlening ontving, voor de oprichting van De Verspillingsfabriek. Deze lening biedt een aantrekkelijke rentekorting voor bedrijven die een positieve impact willen hebben op de wereld. Om in aanmerking te komen, moeten ondernemers beschikken over één van de door Rabobank geselecteerde keurmerken (deze staan vermeld op de website) of zich specifiek richten op een circulair businessmodel. Niet alleen voedselproducenten komen in aanmerking, de bank richt zich bijvoorbeeld ook op sociale organisaties en ondernemers met een keurmerk in de bouw, transport, recreatie of sierteelt.
Meer informatie over de Rabo Impactlening- Auteur: Laura van der Burgt
- Fotograaf: Ad Vereijken
Meer lezen over dit onderwerp?